Plakkaat van verlatinge

 PLAKKAAT VAN VERLATINGHE Het Plakkaat (acte) van Verlatinghe is een plakkaat ondertekend op 26 juli 1581, waarin een aantal provinciën van de Habsburgse Nederlanden Filips II afzetten als hun heerser. Het kan worden gezien als de soevereine onafhankelijkheidsverklaring van de Nederlanden. Deze daad volgde op de Unie van Utrecht in 1579. Het besluit werd genomen in de vorm van een resolutie op 22 juli 1581 tijdens een gewone vergadering van de Staten-Generaal van de Nederlanden in 's-Gravenhage. Het plakkaat van verlatinghe, ook wel het geboortekaartje van Nederland genoemd, diende later als inspiratiebron voor de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring (Declaration of Independence in 1776). De vorst heeft als dienaar van het volk de plicht, zijn macht tot welzijn van het volk aan te wenden. Deed hij dat niet, dan had hij, in de woorden van de Vindiciae, zijn overeenkomst met God gebroken en kon afgezet worden. De soevereiniteit was immers wel van God afkomstig, maar kon slechts door de vorst worden uitgeoefend in overeenstemming met het volk - hierbij werd steeds de nadruk gelegd op het bestaan van wederzijdse verplichtingen tussen vorst en volk. Verzetstheorie - principieel recht tot verzet tegen tirannie - gerechtvaardigd verzet en opstand tegen de tirannieke vorst gebaseerd op grond van het natuurrecht, het positief recht of beiden: Een vorst die zijn plichten richting het volk niet na komt in plaats van zijn onderdanen te beschermen probeert hen te onderdrukken als een tiran dan staat het het volk vrij om deze vorst niet meer te erkennen als staatshoofd en hem per direct af te zetten. Wanneer gehoorzaamheid echter tot schending van Gods geboden en aantasting van het geweten zou leiden, mocht men gehoorzaamheid weigeren - dat was een zowel in het natuurrecht verankerd recht als een door het geweten voorgeschreven plicht. Een vorst staat nooit boven de wet en indien hij deze schendt en meer macht gebruikt dan de gemeenschap hem had verleend, mocht hij worden weerstaan. Verzet is toegestaan indien leven, bezit of vrijheid van de onderdanen in gevaar komt. Uitgaande van traditionele, op de Bijbel, het natuurrecht en het Romeins recht gefundeerde gedachten werd hier een sluitende theorie geboden: de uitoefening van de macht door de vorst berustte op erkenning door het volk en was beperkt door het natuurrecht en Gods geboden. In de theorie van erkenning door het volk en uitoefening van de vorstelijke macht was het bewustzijn van wederzijdse verplichtingen van vorst en volk inbegrepen. Bij het niet nakomen van deze verplichtingen kon het volk de vorst, tot tiran geworden, rechtmatig weerstaan of zelfs verlaten. Het volk mag het gezag van de tirannieke of anderszins onwaardige vorst herroepen, hem afzetten en hem zelfs, in het geval van tirannie, doden. De door Willem van Oranje reeds in 1568 aangehangen opvatting dat het iedereen, ook buitenlanders, vrijstond zich tegen de tirannie in de Nederlanden te verzetten, leidde ertoe dat het vragen om buitenlandse hulp ook in de politieke theorie werd goedgekeurd. https://www.youtube.com/watch?v=lgAYzRYk73U